ngày trước mình hay làm việc “thiện” và cho rằng điều đó rất đúng đắn. Tầm chục năm trước, có lần lang thang trên phố đống đa, trong túi còn 10k, định bụng đi mua cái gì ăn mà thấy có đoàn hát của những người tật nguyền, mình lại cho họ luôn 10k đấy. Mới đây thôi ngồi hóng gió dưới nhà, có 1 cậu thanh niên đi qua hỏi mình: “anh ơi anh cho em hỏi bến xe giáp bát ở đâu”, mình nghe xong là nhảy số rằng cậu này chuyên đi lừa người khác rồi, bảo là: “ở xa đây, ở đây là bến xe mỹ đình mà…”, cậu chàng cám ơn rồi đi bộ thất thểu, mình ái ngại rồi lại gọi lại và hỏi ăn gì chưa, cho 50k, rồi đặt xe cho về bến xe giáp bát. 3p sau để ý thấy grab dừng giữa đường, thế là mình hiểu…
lúc đó chỉ nghĩ rằng nhỡ đó là người cần giúp đỡ thật thì sao. Sau này mình mới nhận ra rằng giúp người còn phải giúp cho đúng, không phải cứ giang tay ra là giúp người. Một ông anh thân thiết bảo rằng như thế là mình đang “không trọng thân”, giúp người chưa biết có hại họ không hay chưa biết có giúp ích gì cho họ không, nhưng lại hại đến thân mình.
thời gian này tìm hiểu kỹ về vấn đề này, dần hiểu ra, note lại để anh em bạn bè cùng chiêm nghiệm.
có 4 cách giúp đỡ người khác mà chúng ta có thể làm:
- Giúp tài sản (thân xa): tài sản, vật chất, thực ăn…
- Giúp học nghề (thân gần): dạy cho họ công việc, học tập, phương tiện để mưu sinh, cần câu cơm
- Giúp học Đạo đức: dạy cho họ biết cách không hại mình, không hại người, Học-Làm việc tốt
- Giúp học Đạo lý: luyện đạo đức + trí tuệ, ngoài việc giúp mình còn giúp xã hội
Người được giúp theo cách (1) thì vài bữa họ lại cần giúp tiếp, giống như ta cho 1 cái bánh mì vậy, họ chẳng ăn đủ cho cả cuộc đời.
Người được giúp theo cách (2) thì thiếu Đạo đức, khi có nghề rồi có thể làm bậy, có thể hành xử không tốt, vi phạm pháp luật và tổn hại thiên nhiên, như vậy chưa chắc đã là ta giúp họ.
Người được giúp theo cách (1)->(2)->(3), họ chưa sẵn sàng giúp đỡ xã hội, cũng là tốt rồi, mất tới 1-3 năm.
Người được giúp theo cách (1)->(2)->(3)->(4), hoàn hảo, nhưng mất đến 5-10 năm.
Nếu chỉ giúp họ (3)->(4) mà không có (1) và (2) thì cũng không được, con người ta thường phải ưu tiên sống xót trước khi sống tốt.
Có 4 loại người chúng ta có thể giúp đỡ, và phân loại ưu tiên từ thấp đến cao:
- Ỷ lại xin xỏ: Những người nghèo khổ, không lao động, 90% hoạt động từ thiện ở VN tập trung vào nhóm này => Hiệu quả của việc từ thiện rất rất thấp.
- Phổ thông: Những người lao động thông thường.
- Tiềm năng: Chủ doanh nghiệp, người nổi tiếng, những người tạo ra công an việc làm và an sinh xã hội cho một nhóm người khác.
- Ảnh hưởng mạnh: Những người đứng đầu quốc gia, hiệu trưởng các trường giáo dục, những người làm công việc ảnh hưởng đến quyền lợi và an sinh xã hội của nhiều người khác.
| Đạo lý (giúp người) (cần 5-10 năm) | Hiệu quả | Hiệu quả tốt | Hiệu quả rất tốt | Hiệu quả tuyệt vời |
| Đạo đức (giúp mình) (cần 1-3 năm) | Hiệu quả rất tốt | Hiệu quả rất tốt | Hiệu quả rất tốt | Hiệu quả rất tốt |
| Thân gần (học nghề) (cần 3 tháng -1 năm) | Hiệu quả không rõ ràng | – | – | – |
| Thân xa (tài sản) (ngay lập tức) | Hiệu quả rất thấp | Hiệu quả thấp | – | – |
| Nghèo không lao động | Lao động phổ thông | Tạo ra việc làm cho người khác | Có ảnh hưởng mạnh tới người khác |
Có một câu hỏi như thế này: “Giữa 1 vị giám đốc cần giúp đỡ và 1 người lao công cần giúp đỡ, bạn sẽ lựa chọn giúp ai?“
Đây là một câu hỏi thực sự cần suy nghĩ, coi chừng nhầm đấy bạn nhé.
